Euskera

PROPIETATEAK

EGOKITASUNA:Testua testuinguruarekin egokitzea.Hizkuntzak eskainitako aukera linguistikoetatik egoera bakoitzerako egokiena aukeratu(euskalki bat ala euskara batua erabili) *Eremu fisikoko elementuak:Solaskideak(IGORLEA[erabakitzen du testua nolakoa izango den:ahozkoa idatzizkoa motza luzea]HATZAILEA[mezuaren jasotzailea eragina du testuan, bertan dagoen ala ez, bakarra ala gehiago badira])Tokia edo unea(komunikazioa non eta noiz gertatzen den.solaskidea aurrean denean,mementoko komunikazioa den.ez da mementokoa publiko baten aurrean,aurrez prestatua bada hitzaldia.Idatzian diferitua da geroago irakurtzen baita.)Deiktikoak eta deixia(DEIKTIKOAK[testuan egonik testutik kanpoko elementu bat seinalatzek.Komunikazioa erraztu ez ezik hizkuntza adierazpenak ekonomizatu]DEIXIA[komunikazio-egoerako elementuei erreferentzia egiteko modua da.Testuinguruak finkatzen du zentzua]*Eremu sozialeko elementuak:Solaskideen rola eta harremana(erabat baldintzatzen du ze rol betetzen ari garen, komunikazio modua,desberdina da)Erabilera eremua(Leku bera izanda ere, funtzio sozial desberdina hartzen du)Igorlearen asmoa(Asmo desberdinak izan daitezke sentimenduak adierazi,zerbait ukatu edo eskatu,gertatutakoa kontatu,proposamenak egin,norbera aurkeztea)Erregistroa eta modalizazioa(ERREGISTROA[Jasoa:zuzentazunari eta zehaztazunari garrantzia,ahoskera zaindua,agokitasun gramatikala,zuzentasun ortografikoa]LAGUNARTEKOA[adierazkortasuna(onomatopeiak)adiskidetasuna(hikan hitz egitea)arrunkeriak,silabak jatea,hitz-leloak edo komodinak]MODALIZAZIOA[Igorleak esandakoari buruz duen jarrera eta inplikazioa])
KOHERENTZIA:Testuaren edukia modu argi,logiko eta lotuan ematea.(errepikapenak EZ)*Gaia(Zertaz ari garen hitz egiten.GAIAREN PROGRESIOA[Tema[ezaguna dugun informazioa]Errema[Ematen dugun informazio berria])*Paragrafoa(1-Paragrafo bakoitza ideia nagusi baten eramaile da//2-Paragrafoko ideiak ordenatzeko, irizpide batzuei jarraitzen zaie//3-Paragrafoak eta paragrafo barruko ideiak lotzeko egitura aproposak daude.antolatzileak eta lokailuak)
KOHESIOA:Esaldien lotura sintaktikoa./Testuko elementuak elkarrekin lotzen dituen lotura-prozedurari deritzo.

ANAFORA:Lehenik agertua den elementu bati, hurrengo paragrafoan barriro erreferentzia edo aipamena egitea
PRONOMINALIZIOA:Beste baten ordezko lana egiten duten hizkuntza-elementuen modu bat da
ORDEZKAPEN LEXIKALA

Sinonimia:Esanahi bereko beste hitz bat erabiltzea.Festa=Jai/Ospakizun
Hiperonimia:Eremu semantiko zabalagoa duen ordezkoa tartekatzea.Untxia>Animali,Abere
Hiponimia:Eremu semantiko estuagoa duen ordezkoa erabiltzea.Animalia<Zakur
Perifrasia:Ordezkapen lana hitz multzo batek egitea.
Munduaren ezagutza partekatua:Oinarrizko gaitasun entziklopedikoa eskatzen du.

ELIPSIA:Elementu bat esan gabe uztea. DETERMINAZIOA:Determinatzaileak ere kohesio lana egiten dute testuan. HITZ-ERREPIKAPENA:Estiloa apur bat astuna eragiten du,baina kohesio lana primeran bideratzen du.ZUZENTASUNA:Gramatikaltasuna.Ortografia,morfosintaxia,lexikoaren ezaguerak. AURKEZPENA:Testua-mintzatua/idatzia-hartzaile bat(zu)entzat auntolatu behar da.HE,ahotsaren kontrola,etenak,intonazioa zaindu behar dira.keinuak eta begiradak garrantzia hadia.I,kaligrafia,txukuntasuna,antolamendua,tipografia,marjinak,titulua kontuan hartu. ESTILISTIKA:Testua edertzea.Aberastasuna,ugaritasun lexikala,forma sintaktikoak ugariak,erretorika-baliabideez,literatura-baliabideez aberats baliatzea.

TESTUA:Testuinguru jakin batean, idatziz nahiz ahoz osatutako komunikazio-unitatea da.ipuina,idazlana,nobela,komikia,iritziak,berriak,iragarkiak testuak dira idatzizkoa.Ahozkoak diren elkarrizketa,hitzaldia,debatea,lagunarteko solasaldiak testuak dira.Hizketaldietan fietenak,intonazioa,erritmo-aldaketak testuko parte.

TESTUINGURUA:Errealitateak asko eragiten du testuan.Testua testuinguru batetik kanpo gehienetan ez dira izaten ulergarriak.Testuingurua aldakorra da.Elementuak eta egoera zehar baldintzatzen dute testuaren egitura eta interpretazioa.

XABIER LIZARDI

1896an Zarautzen jaio eta Tolosan bizi.Legelari ikasketak Madrilen,gerente lanetan jardun eta ondorioz asko bidaiatu.
Primo de Riveraren diktadura jzan zuen.Abertsaletasunaren ideiak zabaltzeko kulturgintzak berebiziko indarra eta garrantzia hartu zuen.Horren ondorioz,euskal poetek garrantzia hartzen dute.Nazio-izaera goratzen suten poesiek indarra hartu.
Olerti egunak,Euskaltzaleak antolatuta 1931n Lizardik irabazi(Urte giroak une begian)
LANAK:Beste arlo batzuetan jardun zen kazetari(Itz-lauz liburuan bilduta) antzerkian(Laño ta izar/Bi aizpak/Ezkondu ezin zitekeen mutila) poesia (Biotz begietan/Umezurtz olerkiak,hau,bera hil eta urte 1era argitaratu)

LAUAXETA

Laukizen jaio zen 1905ean eta Mungian bizi.Durangoko jesulagunen ikastetxean latina eta erretorika ikasi ondoren,abadetze ikasketak egin zituen Loiolan eta Oñan.Baina utzi zuen komentua mezaberria eman baino lehenago.Loiolan euskaltzaletu zen eta literatur zaletu.Latineko klasikoen itzulpenak egin zituen.
Euzkadi egunkari nazionalistan hasi zen lanean.Orixeren laguntzaile eta gero euskal orrialdearen arduradun, bizitzaren gaineko kronikak idazten zituen egunero-egunero.
Europako literatur joerak primeran ezagutzen zituen.Mitinak ematen zituen,kultur ekitaldi eta irratsaioetan parte hartzen zuen.Euskara irakasten zuen,herri abestien bilaketa bultzatu zuen,poeta gazteei laguntzen zien.Euskararen eta E.H.ren aldeko langile nekagaitza zen
FRancoren altxamendua gertatu zenean, Eusko Gudarostean sartu zen.Gernikako bombardaketako argazki batzuk kasetari frantses bati eman zizkion eta faziztek preso harrapatu zuten eta gazteizera eraman zuten.Heriotza-zigorra ezarri eta fusilatu egin zuten.Idazki hunkigarriak idatzi zituen heriotzaren zain zegoela.
1930-Olerti-Eguneko sari nagusia.